Coccidiose bij kippen: Wat kun je ertegen doen?

Coccidiose veroorzaakt veel schade bij kippen. De invloed op het financiële en technische resultaat is groot. Wat is coccidiose, en vooral: wat kun je ertegen doen?

Kennis
Pluimvee
Vleespluimvee
Coccidiose - ForFarmers Nederland

Waaraan kun je coccidiose herkennen? Dit zijn de symptomen

Coccidiose wordt wel omschreven als sluipmoordenaar, omdat het soms moeilijk te herkennen is. De belangrijkste signalen vanuit de kip zijn het krabben van voer, een ruw verenkleed, een bleke kop en het vertonen van groepsgedrag. De mest verkleurt in sommige gevallen of wordt slijmerig. Verder loopt de water-voerverhouding op doordat de voeropname stagneert.

Bij een koppel kuikens bedraagt de schade gemiddeld 8 cent per kuiken, ernstiger gevallen overschrijden ruimschoots de 10 cent (bron: Schothorst, 2016). Vroegtijdige signalering kan verdere schade voorkomen.

Onze tips om coccidiose te verminderen of te voorkomen!

  • Zorg voor een goede hygiëne
    Hoe lager het aantal oöcysten, des te lager de besmettingsdruk. Reinig de stallen met veel water en gebruik daarnaast een voorweekmiddel. Dit verwijdert de vetlaag van de vloer waardoor oöcysten vrij komen te liggen en weggespoeld kunnen worden. De achtergebleven oöcysten kun je daarna aanpakken door te ontsmetten met ammoniak of het branden van de vloer. Beide methoden zorgen ervoor dat de oöcysten openknappen en gedood worden. Laat het ontsmetten uitvoeren door een erkend ontsmettingsbedrijf om het succes van de bestrijding te vergroten.
  • Zorg voor een glad/dicht vloeroppervlak
    Oöcysten kunnen zich prima nestelen in naden en kieren. Zo beschermen ze zich tegen ontsmettingsmiddelen en kunnen ze langere tijd overleven. Vul naden en kieren bij voorkeur op. Dit vermindert niet alleen de overlevingskansen van oöcysten, maar ook van andere bacteriën en virussen.
    Verwijder tijdens het reinigen van de stal vooral ook organisch materiaal uit naden en kieren. Dit verlaagt de besmettingsdruk beduidend.
  • Let op de bezetting
    Bij een (te) hoge bezetting zal het stalstrooisel eerder verkleven. Voor een oöcyst vormt vochtig strooisel het ideale milieu om zich te vermeerderen. Voorkom daarom (plaatselijke) overbezetting en pas hiervoor ook de opzetaantallen aan de slachtplanning aan.
  • Goede opstart van belang voor de darmgezondheid
    Een goede opstart is van belang voor de algehele ontwikkeling van het kuiken. Een goede start resulteert automatisch in een betere darmgezondheid, die in de loop van de ronde minder gevoelig zal zijn voor een infectie met coccidiose. Raadpleeg daarom de managementkaart '10 tips voor een goede start'. Onze Pre-Start-voeders zijn speciaal ontwikkeld per concept en dragen bij aan een goede opstart.
  • Zorg voor een optimaal klimaat
    Klimatologische problemen kunnen leiden tot stress bij de kuikens. Stress beïnvloedt de weerstand van het koppel en geeft coccidiose een gemakkelijke kans om toe te slaan.
    • Controleer daarom regelmatig of sensoren de juiste waardes weergeven.
    • Loop bij seizoenswisselingen de curves en andere instellingen in de computer na, om ze aan het seizoen aan te passen.
    • Beoordeel kuikens tijdens de ronde op verschillende tijdstippen, zodat het klimaat op de juiste manier bijgesteld kan worden.
    • Maak eventueel gebruik van rookproeven om de luchtstromingen te beoordelen. De klimaatspecialist van ForFarmers helpt hier graag mee.
  • Nuchter kuikens niet te lang en niet te vaak
    Lang nuchteren van kuikens levert stress op. Daarnaast raken de darmen leeg, waardoor anti-cox middelen in een te lage hoeveelheid (of niet) in de darm aanwezig zijn. Dit kan voor de coccidiose een trigger zijn om toe te slaan. Het advies is om de pannen eenmaal per dag leeg te laten eten met een maximale leegstand van een uur. Controleer ook dat deze periode niet te lang wordt, en zorg er verder voor dat de kuikens - voordat de donkerperiode begint - voldoende voer hebben kunnen opnemen.
  • Laat de dieren onderzoeken in week 3 en 4
    Het is raadzaam de dieren in de derde en vierde levensweek bij de dierenarts te laten onderzoeken, om te weten welke variant coccidiose in uw koppel speelt en in welke mate. Laat hiervoor een monster nemen van uw mest (oöcysten tellingen, OPG's,) en/of sectie verrichten. De uitkomsten van het onderzoek zijn vaak binnen enkele uren bekend. Op deze manier kun je vroegtijdig inspelen op eventuele problemen die aan het ontstaan zijn. Overleg met je ForFarmers specialist en de dierenarts over de inzet van de beschikbare middelen..
  • Let op de strooiselkwaliteit
    Droog strooisel is van belang om coccidiose in de hand te houden. Let op een soepel verloop van voeroverschakelingen. Voerovergangen kunnen stress veroorzaken en de vertering negatief beïnvloeden. Ook verdient de hoogte van de drinklijnen en de waterdruk speciale aandacht. Om vermorsing van water te voorkomen, dienen de lijnen zo hoog te hangen dat de kuikens zich moeten strekken om te kunnen drinken. Voer de waterdruk niet te hoog op. Meet de afgifte van de nippels en vervang deze op de zeven jaar. Zoals al aangegeven bij punt drie, zorgt vochtiger strooisel voor snellere sporevorming van de oöcysten en daarmee meer druk op de dieren.
  • Wissel van anti-cox programma
    De werking van middelen in het voer tegen coccidiose kan na verloop van tijd afnemen, omdat er resistentie opgebouwd wordt. Om die resistentie te voorkomen, is het raadzaam van middel te wisselen. Doe dit in goed overleg met de dierenarts of ForFarmers specialist.

Wat is Coccidiose en waardoor wordt de kippenziekte veroorzaakt?

De oorzaak van coccidiose is de eencellige darmparasiet Eimeria, waarvan zeven varianten (Eimeria spp) kunnen voorkomen bij de kip. Bij vleeskuikens spelen vooral Eimeria aceryulina, Eimeria maxima en Eimeria tenella een rol. Vleeskuikens kunnen met meerdere coccidiose-soorten tegelijk besmet zijn. De 'eitjes' van coccidiose (oöcysten) zijn zeer resistent en kunnen jarenlang overleven buiten het lichaam.

De oöcysten van de verschillende coccidiose-soorten zijn in principe altijd op een bedrijf aanwezig. Zij kunnen via de lucht, maar ook via schoensel, van bedrijf naar bedrijf overgedragen worden. Coccidiose leidt alleen tot ziekte wanneer de infectiedruk te hoog is of wanneer de weerstand van het kuiken onvoldoende is. Vanaf het moment dat de eendagskuikens in de stal komen, kunnen zij oöcysten opnemen.

Wat zijn de gevolgen van Coccidiose?

De gevolgen zijn afhankelijk van de mate en de soort van besmetting. De voornaamste schade wordt in de darmwand aangericht. De darmwand gaat eiwitten lekken, die een voedingsbron vormen voor o.a. clostridium. Bij zwaardere besmettingen zien we ook darmontstekingen met energieverlies van het kuiken als gevolg. In beide gevallen verslechtert de voerefficiëntie en soms stijgt de uitval. Ook het stalstrooisel heeft hieronder te lijden, waardoor het dierenwelzijn in het gedrang komt (voetzolen, mestvlekken en huidontstekingen).

Hoe kun je Coccidiose behandelen?

Voer is een enorm belangrijk onderdeel in het gezond houden van uw kuikens. Het Apollo voerconcept is speciaal ontwikkeld voor een gezonde en efficiënte groei. Het concept kenmerkt zich door slimme schakelmomenten: dus géén voerwisseling op die dagen dat coccidiose vaak waarneembaar is en op momenten met risico op ent-reacties.

Een voerschakeling kan stress veroorzaken bij een kuiken. Door de aangepaste, slimme schakelmomenten verkleint Apollo de kans op stress en ziekte bij de kuikens. “Apollo kent geen voerwisselingen op momenten dat ent-reacties kunnen optreden of wanneer de coccidiosedruk hoog is,” aldus Joost Sparla, Marketing en Technisch Directeur Pluimvee ForFarmers. “Doordat de kuikens van dag 10 tot circa dag 25 dezelfde grondstoffen, nutriënten, vitaminen en mineralen krijgen, lieten de testbedrijven een betere vertering in met name de tweede en derde week zien, wat de resultaten ten goede komt.”

Bekijk onderstaand filmpje voor meer uitleg over het Apollo voerconcept.